Historia Średzkiej Kolei Powiatowej
Wyjątkową atrakcją powiatu średzkiego jest wąskotorowa linia kolejowa łącząca Środę Wlkp. z Zaniemyślem. 
Historia średzkiej kolejki rozpoczęła się ponad 100 lat temu, kiedy to ustawa pruska o kolejkach lokalnych z lipca 1892 r. umożliwiła budowę i funkcjonowanie takich kolei na terenie obecnej Wielkopolski. Pierwsze odcinki średzkiej kolejki wąskotorowej o szerokość 1000 mm zaczęto układać w 1898 roku, a oddano je do eksploatacji w 1902 r. i wtedy kolejka wyruszyła po raz pierwszy na trasę. 
Sieć wąskotorową tworzyła linia główna Kobylepole (obecnie w granicach Poznania) - Środa Wlkp. - Zaniemyśl o długości 59 km oraz szereg odgałęzień i bocznic łączących liczne majątki ziemskie, z których dostarczano płody rolne (zwłaszcza buraki cukrowe) do Środy Wlkp. lub Poznania.
Na początku XX wieku rozpoczęto stosowanie tzw. rolboków, czyli platform wąskotorowych, które przewoziły szerokotorowe wagony towarowe. W ten sposób docierały one bez przeładowywania wąskimi torami do miejsca przeznaczenia. Jednocześnie z transportem towarowym funkcjonowały przewozy pasażerskie.
W 1949 r. Średzka Kolej Powiatowa została przejęta przez PKP. W 1952 r. zmieniono rozstaw torów z 1000 na 750 mm i taki pozostaje do dzisiaj. W latach 60 i 70 stopniowo likwidowano coraz dłuższe odcinki sieci wąskotorowej średzkiej kolejki.
|
Linia |
Rok zamknięcia |
Długość |
|
Krerowo-Klony-Kleszczewo |
1968 |
11 km |
|
Połażejewo-Mystki |
1968 |
7 km |
|
Odgałęzienie-Czarnotki-Brodowo |
1968 |
14 km |
|
Odgałęzienie-Jaszkowo |
1973 |
4 km |
|
Poznań Kobylepole-Tulce |
1973 |
11 km |
|
Tulce-Środa Wlkp. Miasto |
1977 |
35 km |
Ruch osobowy na linii Kobylepole - Środa Wlkp. zlikwidowano w roku 1968, a w latach następnych torowisko rozebrano. W chwili obecnej pozostał tylko 14 km odcinek łączący Środę Wlkp. z Zaniemyślem.
Średzka kolejka wąskotorowa jest jedną z ostatnich w Europie, która prowadzi ruch pociągów wyłącznie trakcją parową.
W budynku dworca kolejowego w Zaniemyślu mieści się izba pamięci poświęcona kolejce i kolei, natomiast w budynku stacyjnym Środa Wlkp. Miasto otwarto Muzeum Średzkiej Ciuchci. Zgromadzone zostały tam bardzo ciekawe eksponaty, które należy koniecznie zobaczyć.
Serdecznie zapraszamy na wycieczki Średzką Koleją Powiatową!
Sieć wąskotorową tworzyła linia główna Kobylepole (obecnie w granicach Poznania) - Środa Wlkp. - Zaniemyśl o długości 59 km oraz szereg odgałęzień i bocznic łączących liczne majątki ziemskie, z których dostarczano płody rolne (zwłaszcza buraki cukrowe) do Środy Wlkp. lub Poznania. 
