Historia Średzkiej Kolei Powiatowej
Wyjątkową atrakcją powiatu średzkiego jest wąskotorowa linia kolejowa łącząca Środę Wlkp. z Zaniemyślem. 
Historia średzkiej kolejki rozpoczęła się ponad 100 lat temu, kiedy to ustawa pruska o kolejkach lokalnych z lipca 1892 r. umożliwiła budowę i funkcjonowanie takich kolei na terenie obecnej Wielkopolski. Pierwsze odcinki średzkiej kolejki wąskotorowej o szerokość 1000 mm zaczęto układać w 1898 roku, a oddano je do eksploatacji w 1902 r. i wtedy kolejka wyruszyła po raz pierwszy na trasę.
Sieć wąskotorową tworzyła linia główna Kobylepole (obecnie w granicach Poznania) - Środa Wlkp. - Zaniemyśl o długości 59 km oraz szereg odgałęzień i bocznic łączących liczne majątki ziemskie, z których dostarczano płody rolne (zwłaszcza buraki cukrowe) do Środy Wlkp. lub Poznania.
Na początku XX wieku rozpoczęto stosowanie tzw. rolboków, czyli platform wąskotorowych, które przewoziły szerokotorowe wagony towarowe. W ten sposób docierały one bez przeładowywania wąskimi torami do miejsca przeznaczenia. Jednocześnie z transportem towarowym funkcjonowały przewozy pasażerskie.
W 1949 r. Średzka Kolej Powiatowa została przejęta przez PKP. W 1952 r. zmieniono rozstaw torów z 1000 na 750 mm i taki pozostaje do dzisiaj. W latach 60 i 70 stopniowo likwidowano coraz dłuższe odcinki sieci wąskotorowej średzkiej kolejki.
Linia |
Rok zamknięcia |
Długość |
Krerowo-Klony-Kleszczewo |
1968 |
11 km |
Połażejewo-Mystki |
1968 |
7 km |
Odgałęzienie-Czarnotki-Brodowo |
1968 |
14 km |
Odgałęzienie-Jaszkowo |
1973 |
4 km |
Poznań Kobylepole-Tulce |
1973 |
11 km |
Tulce-Środa Wlkp. Miasto |
1977 |
35 km |
Ruch osobowy na linii Kobylepole - Środa Wlkp. zlikwidowano w roku 1968, a w latach następnych torowisko rozebrano. W chwili obecnej pozostał tylko 14 km odcinek łączący Środę Wlkp. z Zaniemyślem.
Średzka kolejka wąskotorowa jest jedną z ostatnich w Europie, która prowadzi ruch pociągów wyłącznie trakcją parową.
W budynku dworca kolejowego w Zaniemyślu mieści się izba pamięci poświęcona kolejce i kolei, natomiast w budynku stacyjnym Środa Wlkp. Miasto otwarto Muzeum Średzkiej Ciuchci. Zgromadzone zostały tam bardzo ciekawe eksponaty, które należy koniecznie zobaczyć.
Serdecznie zapraszamy na wycieczki Średzką Koleją Powiatową!